…Я нарадзілася на Хойнікшчыне. У Бабчыне прайшло маё дзяцінства, пачалося юнацтва – вясёлае і бесклапотнае. Толькі б жыць і радавацца. І раптам…
А дзён праз тры па нашай вуліцы ўжо ішлі калоны машын, пажарных і грузавых, здаравенных, падобных на танкі. Усе яны накіроўваліся ў тыя вёскі, што бліжэй да Прыпяці, каб ратаваць людзей ад бяды. Адтуль везлі калгасную і дамашнюю жывёлу на тых вялікіх машынах. Потым у аўтобусах везлі людзей. Каля нашай хаты спыніўся адзін такі аўтобус. З яго выйшлі жанчыны, дзеці. Папрасілі вады. Людзі гаварылі і плакалі. Колькі болю і адчаю было ў іх вачах! Помню, як выціралі хусцінкамі вочы мае маці і бабуля, нават не ведаючы, што і нам давядзецца перажыць такое. Мы, дзеці, моўчкі глядзелі на ўсё, што адбывалася і амаль нічога не разумелі.
…Праз якія дзень-два нам сказалі, каб у школу не прыходзілі: бацькі збіралі нам чамаданы ў дарогу – дзяцей вывозілі ў лагеры адпачынку. Памятаю апошні ўрок, які быў у роднай Бабчынскай школе. Было на ім незвычайна ціха. Мы, малыя гарэзы, не маглі шумець і сваволіць, на тварах настаўнікаў не было ўсмешак.
Ён нават не закончыўся, той урок. У клас зайшла дырэктар і адпусціла ўсіх дадому. Вучылася я тады ў 7 класе.
Вось так і закончылася гісторыя Бабчынскай школы. Дарэчы, і той апошні ўрок, які я так запомніла, і гэта, мабыць, было невыпадкова, быў урок гісторыі…
…Усё тое лета мы адпачывалі ў лагерах і санаторыях. Дзе толькі не пабывалі тады! Але ўсюды, дзе б не былі, увесь час чакалі пісем з дому, дзяліліся навінамі. А бацькі па-ранейшаму жылі і працавалі ў забруджанай зоне.
У верасні і нашу вёску эвакуіравалі. Вярталіся мы, дзеці, з далёкай вандроўкі ўжо не ў родную вёску – у іншае месца, у другі раён, дзе нам далі прытулак мясцовыя жыхары.
Чорнаю памяццю стаў родны Бабчын…
… Прайшлі гады. Я даўно ўжо дарослая. Шмат чаго адбылося ў жыцці. Але самае галоўнае – бацькі, бабуля так і не змаглі жыць на чужыне. Не сталі шукаць магчымасці, каб атрымаць кватэру дзе-небудзь у сталіцы, выехаць «з зоны». Вярнуліся назад, у Хойнікі, тут купілі жыллё. Я зараз часта думаю: навошта? Жылі б сабе недзе далёка ад Чарнобыля, працавалі, гадавалі ўнукаў. Няўжо лепш, чым тут, не бывае? І разумею: не змаглі. Не адпусціла іх сэрцы радзіма, навек прывязала да сябе такімі ланцугамі, што іншым гэтага не зразумець. «Тут карані, – казала бабуля, – тут голле, тут лісточкі. Тут і паміраць застануся»…
Мабыць, праўду кажуць: гены, іх не зменіш. І мая душа прагла сустрэчы з роднай вёскай. Адчуванне таго, што яна зусім побач – толькі сядзь у машыну, – не давала спакою ні днём, ні ноччу. Паехаць, пабачыць сваімі вачыма, нагаласіцца ўволю, да адчаю на родным двары!
За гэты час мне некалькі разоў давялося пабываць у роднай вёсцы. Здзічэлыя двары і агароды зараслі густым быльнягом ды горкім палынам, калодзежы зацягнуліся гнілым імхом, каля платоў у рост чалавека вырасла крапіва. Падыходжу да нашага двара: шыбы ў вокнах павыбіваны, недагледжаны сад разросся аж да самых сцен хаты. У хаце брудна, вільгаць на сценах і столі. Усё амярцвелае. Няма жыцця. Яно спынілася ў маёй вёсцы ў восемдзесят шостым. Як шкада, як балюча бачыць тое, што было родным і дарагім, а стала знявечаным і дзікім. І крыўдна да болю, што нічым не можаш дапамагчы, не ў тваіх сілах вярнуць страту. Адно назаўсёды ў людзей – памяць. Праз гады яна зноў і зноў будзе вяртаць маіх землякоў у родную вёску. І будзе так да таго часу, пакуль апошні з іх не пакіне гэты свет.
Кожная сустрэча з маёй вёскай пакідае ў душы балючыя ўспаміны.
… Можа, таму і прасіла бабуля пахаваць яе ў роднай вёсцы, што ведала: будзем прыязджаць туды на яе магілу, заходзіць у сваю хату, хадзіць па здзічэлых бабчынскіх вуліцах. І прыязджаем. Кожны год на Радаўніцу бываем на вясковых могілках, моўчкі прыбіраем магілы. Нямая цішыня навокал…
Н. САНЬКО, намеснік дырэктара па выхаваўчай рабоце Глінішчанскай СШ.
