Адпраўляемся ў другую вандроўку. Вёска Маклішча. Алексіцкі сельскі Савет.
Хутка адрэагаваўшы на шум матора рэдакцыйнай машыны, нас на вуліцы сустракаюць сабакі. Ажно чатыры! У той момант здалося, што на гэтым мая вандроўка закончыцца – гучны брэх мясцовых «вартаўнікоў», якія акружылі аўтамабіль, шчыра кажучы, палохаў. Але тут паказалася Ядвіга Уладзіміраўна Барысенка, якая супакоіла, сказала, што баяцца сабак не трэба, яны рады гасцям, лашчацца…
– Праходзь, донька, праходзь, – ветліва запрасіла спачатку ў двор, а пасля ў дом бабуля. – Жыву я з сынам. А ўсяго нас засталося чацвёра жыхароў. Толькі дзве хаты.
Усё жыццё гаспадыні дома звязана з Маклішчам. Нетаропка адказваючы на пытанні, Ядвіга Уладзіміраўна ўспамінала сваю маладосць, вёску ў яе лепшыя часы.
– Добрая вёска была, ой, добрая, – кажа 80-гадовая бабуля, – жылі, працавалі, сябравалі. Святы гулялі хораша. У добрыя часы на стол стараліся прыдбаць, гатавалі смачнасці – прывабны пах «гуляў» па вёсцы. А цяпер дажывае наша Маклішча. Балюча гэта. Колісь моладзь на матацыклах ездзіла на танцы па бліжэйшых вёсках. У нас і свой клуб быў, але да суседзяў цікавей было з’ездзіць. Частка дзяцей вучылася ў Глінішчанскай школе, а іншая – ездзіла ў трэцюю гарадскую. Увечары ў нядзелю ехалі ў райцэнтр, там жылі тыдзень у інтэрнаце, хадзілі ў школу, а ў суботу вярталіся дамоў. Старэйшае ж пакаленне раней вечарамі ладзіла скокі пад гармонік у чыёй-небудзь хаце. Зараз жа – дом, гаспадарка невялічкая: трымаем толькі кабанчыка і курэй, ды ўвечары канапа з тэлевізарам. Вось і ўсе заняткі. Я на лёс не скарджуся. Хацелася б толькі, каб якую-небудзь кватэрку невялікую далі, маласямейку ці што. Ды каб сына, з якім жывём разам, аформілі па догляду за мной. Я ж сама ўжо ні на што не вартая, слабая…
Падзякаваўшы бабулі за шчырую гутарку, накіроўваюся ў суседнюю хату. Тут жыве Вольга Іванаўна Пархоменка. Таксама з сынам. Калі пачала пытацца ў гаспадыні пра яе жыццё, яна, ўсміхаючыся, адказала: «Шыткі тваёй, галубка, не хопіць пісаць, калі распавядаць усё пачну. Самае жахлівае – вайна. Не дай Бог такое перажыць. Зямля загінуўшымі была ўслана».
Бабуля ледзь стрымлівала слёзы ад пранізлівага болю.
– А так, пасля вайны, хораша жылі. У нас жа цудоўныя мясціны, – на адметнай маклішчанскай гаворцы расказвае Вольга Іванаўна. – Тут табе і ўрадлівыя палеткі, багатыя на ягады і грыбы лясы. Шмат рыбы ў канавах. А людзі якія выдатныя жылі! Рашанкі, Цішкаўцы, Калеснікі, Пархоменкі, Савянкі, Ярашы, Равякі, Яноўскія… Да вайны больш за сотню двароў было, пасля – шэсцьдзесят. Што ні хата, што ні сям’я – людзі працавітыя, дбайныя. Святы весела ладзілі. Вяселле дык цэлы тыдзень гулялі! У цыган пераапраналіся, у сажу пэцкаліся ды па вёсцы бегалі, у «зайца» на плоце стралялі. Шчадраваць хадзілі. Раней жа бедна жылі, дык за песню толькі бульбіну маглі даць. Ой, а колькі ткалі ды вышывалі! Адпачывалі добра, але ў асноўным працавалі старанна. Я даяркай была ў мясцовым калгасе, з чатырнацаці гадоў пайшла даіць. Цэлы дзень гаруеш, а табе за гэта стопку жыта, ды і таго рослага, дадуць. Складана было, але разумелі, што трэба. У калгасе і пазнаёмілася са сваім мужам Грышам, які пайшоў з жыцця пятнаццаць гадоў назад. У нас пяць дзяцей было – усе хлопцы. Цяпер засталося трое. З Віктарам вось разам жывём. Ён мне ва ўсім дапамагае. Трымаем коз, каня, свіней, курэй. Добра ў нас тут, у Маклішчах, спакойна. Канешне, шкада вёску, але, відаць, такі яе лёс.
Два разы на тыдзень прыязджае аўталаўка, па пятніцах ходзіць рэйсавы аўтобус, па выкліках наведвае ўрач, пенсію прыносіць паштальён, спецтэхніка чысціць дарогі – вось бадай і ўсё, што парушае пануючую цішыню вёскі. Хаця не, яшчэ сваякі да апошніх тутэйшых жыхароў нярэдка прыязджаюць. Але ёсць адзін дзень у годзе, калі Маклішча абуджаецца – на Радаўніцу. Людзі сюды з’язджаюцца з розных куткоў свету. І вёска ажывае – бо жыве памяць у сэрцах яе дзяцей.
Тэкст і фота Наталлі ЧЭКАН.
