Зіма – чароўны час года. За акном машыны – такое хараство! Быццам шчодры ювелір рассыпаў па зямлі самацветы. На календары 5 снежня. Мы едзем у чарговую вандроўку. Адкінуўшы ўсе думкі і турботы, углядаюся ў гэтую прыгажосць…. Зіма пачынае наводзіць свае парадкі: падшывае белыя каўнерыкі ў ледзяной сукенцы канавы, пакрывае дахі дамоў цёплымі шапкамі, развешвае на дрэвах гірлянды сярэбраных іголачак. З пячных труб сцелецца дымок… Сэрца напаўняецца трапяткім пачуццём нечага цудоўнага, незвычайнага.
Сагрэўшыся ў машыне, баязліва выходзіла з яе на холад. Але дарма – замерзнуць мне не далі дабрыня і гасціннасць тутэйшых жыхароў. А прыехалі мы ў вёску Алексічы. Першай, з кім мне пашанцавала пазнаёміцца, была Лідзія Андрэеўна Савянок. Яна якраз выйшла на двор, каб набраць дроў. Мілай бабульцы 76 гадоў. Жыве з мужам Станіславам Рыгоравічам. Яна родам з Алексіч, а ён – з вёскі Нарыманаў, што за Каранёўкай знаходзіцца. Пазнаёміліся ў клубе на танцах. Вяселле згулялі ў 1961 годзе. Усё жыццё працавалі ў калгасе: і ў паляводчай брыгадзе, і на ферме. Выхавалі 8 дзяцей, якія раз’ехаліся па розных гарадах, але часта наведваюць бацькоў.
Раней у Алексічах у кожнай хаце па чатыры-пяць дзяцей было. Да вайны тут налічваўся 141 двор, пражывала 580 жыхароў. Меліся школа-сямігодка і царква. Чорным днём у гісторыі вёскі стала 8 жніўня 1942 года, калі карны атрад з Жытоміра спаліў усе хаты. У сярэдзіне дня могілкі і дарогу нечакана запрудзілі некалькі дзесяткаў грузавых машын. Не паспелі людзі апомніцца, як загарэлася крайняя хата Сцяпана Лаханскага. У другім канцы вёскі ворагі запалілі дом Вольгі Яноўскай. Неўзабаве полымя ўзнялося над усёй вёскай. Агонь, аўтаматныя чэргі, крыкі і плач старых, дзяцей і жанчын зліліся ў адзін жудасны стогн. Трыццаць пяць сем’яў было знішчана ў той дзень. Фашысты сабралі кароў, свіней, авечак і пагналі ў Барысаўшчыну. Праз год на папялішчы ўзнялося 20 хацін. Аднак у канцы верасня 1943 года фашысты зноў спалілі вёску. Непадалёку ад Алексіч, на могілках, у 1968 годзе быў устаноўлены абеліск ахвярам таго жудаснага жнівеньскага дня. Яшчэ грымелі баі па краіне, а на вызваленай тэрыторыі (Алексічы вызвалілі 26 лістапада 1943 года) пачалася стваральная праца па аднаўленню разбуранай вайной гаспадаркі.
Цяжкі быў час. Грамадская гаспадарка была поўнасцю разбурана. Перш за ўсё стварылі калгас «Мічурын». Калгаснікі вывелі з лясоў жывёлу. Крыху дапамаглі партызаны, пакінуўшы калгасу некалькі коней, кароў. Аднак гэтага было вельмі мала, каб пачаць гаспадарыць. І зноў хлебаробы кінуліся ў пошукі закінутых і захаваных плугоў, барон і іншага сельскагаспадарчага інвентару. Па жменях збіралі збожжа, каб засеяць першыя невялікія плошчы. Араць даводзілася каровамі, аб якой-небудзь тэхніцы не было і размовы. З вялікімі цяжкасцямі ўзводзілі першыя жывёлагадоўчыя памяшканні, але людзі шчыра радаваліся, калі паступова мацнела матэрыяльна-тэхнічная база, стаў паляпшацца дабрабыт.
Пасля вайны ў Алексічах пачала працаваць пачатковая школа. Яе дырэктарам была Яўгенія Міхайлаўна Кананчук, якой у 1973 годзе прысвоілі ганаровае званне «Заслужаны настаўнік Рэспублікі Беларусь». У вёсцы запрацавала бібліятэка, клуб, бальніца, аптэка, аддзяленне паштовай сувязі, магазін. Зноў заквітнелі сады. У 1952 годзе калгас узначаліў Лаўрэнцій Кірылавіч Каваленка, які працаваў да аб’яднання гаспадарак «Рассвет» і «Камунар». Пасля іх аб’яднання быў арганізаваны калгас «Ленінскі шлях».
Цяпер у Алексічах, акрамя жылых дамоў, нічога не засталося – усе сацыяльныя аб’екты «перамясціліся» ў Глінішча. Там жа, у аграгарадку, цяпер знаходзіцца і сельсавет, які быў створаны ў Алексічах пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі.
Але мясцовыя жыхары не адчайваюцца, прыкіпелі душой да гэтых мясцін і лічаць сваю вёску самай лепшай. Да ліку такіх адносяцца муж і жонка Андрэй Пятровіч і Вольга Міхайлаўна Бандарчукі.
– Ён тубяльны (мясцовы), а я са Слабажанкі. Разам жывём ужо сорак шэсць гадоў. У нас двое дзяцей і ўжо шэсць унукаў. Куры і кабылка, кот ды сабачка – уся наша гаспадарка. Агарод невялікі маем, бульбачку, цыбульку, агуркі, памідорчыкі вырошчваем. А так аўталаўка ездзіць, якраз насупраць нашага дома спыняецца, можна набыць усё неабходнае. У вольны час глядзім тэлевізар. Вось новы прыёмнік набылі, слухаем навіны і песні, – запрашаючы ў хату, расказвала Вольга Міхайлаўна. – А яшчэ па вечарах у даміно гуляем. Я захапляюся вязаннем, зараз чарговую пару шкарпэтак заканчваю. А гаспадар мой умелы цясляр – то сякеру, то малаток зробіць.
– У печы гатуеце? – пытаюся.
– А як жа, донька, канешне! Такія баршчы, бульба, катлеты атрымліваюцца – смаката! Раней вёска гудзела. Святы добра гулялі – сталы ламіліся. Зараз жа так: то мы да суседзяў сходзім, то яны да нас завітаюць. Пасядзім за кубачкам чаю, пагаворым, паўспамінаем… А ўзгадаць ёсць што, дружныя Алексічы былі, прыгожыя.
Выходзім з хаты. На двары заўважаю ступу.
– Гэта майго бацькі яшчэ. На ёй проса таўклі, ячмень, – заўважыўшы, як заблішчэлі ад цікаўнасці мае вочы, растлумачыў Андрэй Пятровіч.
На вуліцы марозіць. На шкле – чароўныя ўзоры, намаляваныя марозам-мастаком. Сняжынкі ўсё апускаліся і апускаліся на валасы, павекі, твар. Я ніяк не магла развітацца з сямейнай парай Бандарчукоў, бо яны такія шчырыя і цікавыя суразмоўцы. Расказалі, як у клуб раней хадзілі на ёлку, пра новы жывёлагадоўчы комплекс, што пабудавалі ў іх вёсцы, пра тое, што ўсё сваё свядомае жыццё выпісваюць раённую газету, гэта было асабліва прыемна пачуць.
Ужо амаль на выездзе з Алексіч сустрэлі Веру Фамінічну Баглей, якая ішла па ваду да калодзежа. Крыху пагутарыўшы з ёй, у чарговы раз злавіла сябе на думцы, што ў нас вельмі гасцінныя і добрыя людзі – чым толькі бабулька не прапаноўвала пачаставацца: і капустачкай, і цыбуляй, і белымі семачкамі. Ад пачастункаў адмовілася, але добры след у душы застаўся.
Хутка Новы год, хочацца пажадаць, каб на вашым жыццёвым шляху, паважаныя хайнічане, сустракаліся выключна добрыя і чулыя людзі. Няхай будзе больш цеплыні, хатняй утульнасці, любві і нагод для радасці. Каб Новы год стаў годам новых уражанняў, адкрыццяў і падарожжаў, у тым ліку разам з намі!
Тэкст і фота Наталлі ЧЭКАН.
